6 maja

---------

1499 – W Krakowie została zawarta unia krakowsko-wileńska, zakładająca wspólną polityką zagraniczną Polski i Litwy, między innymi wobec Moskwy.

1543 - Na Wawelu odbył się ślub Zygmunta II Augusta i Elżbiety Habsburżanki.

1787 - W Kaniowie na Ukrainie doszło do spotkania pomiędzy królem Stanisławem Augustem Poniatowskim i cesarzową Rosji Katarzyną II.

1801 – W Wilnie otwarto Cmentarz Na Rossie.

1840 – W Wielkiej Brytanii w sprzedaży pojawił się pierwszy znaczek pocztowy (tzw. Penny Black).

1882 - W Krasowie Wielkim koło Wysokiego Mazowieckiego urodził się Jan Stanisław Jankowski, wicepremier i Delegat Rządu RP na Kraj (1943-45); aresztowany w 1945 r. przez NKWD i sądzony w Moskwie w procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego; zmarł w sowieckim więzieniu we Władymirze nad Klaźmą.

1908 - W Warszawie urodził się Jan Kreczmar, aktor, reżyser teatralny, wieloletni rektor PWST w Warszawie; wystąpił m.in. w filmach "Szyfry", "Lalka", Życie rodzinne", "Piłat i inni", "Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni " i "Za ścianą".

1918 - W Małkowie koło Chełma urodził się Stanisław Grzesiuk, pisarz, pieśniarz, "bard z Czerniakowa"; w czasie II wojny światowej więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Dachau i Mauthausen-Gusen.

1921 - W Kolbuszowej urodził się Jan Bytnar, "Rudy", harcmistrz Szarych Szeregów, dowódca plutonu Oddziału Specjalnego "Jerzy" Kierownictwa Dywersji KG AK; aresztowany przez Niemców, odbity 26 marca 1943 r. podczas akcji pod Arsenałem; zmarł w wyniku obrażeń doznanych podczas przesłuchań przez gestapo.

1927 - Premiera filmu "Uśmiech losu" w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego

1930 - W Bydgoszczy urodził się Kazimierz Karabasz, reżyser, współtwórca polskiej szkoły dokumentu; wykładowca PWSFTviT w Łodzi; autor m.in. filmów "Muzykanci" i "Rok Franka W."; w 2014 r. otrzymał Polską Nagrodę Filmową Orła za osiągnięcia życia.

1943 - W Warszawie aresztowany został przez gestapo Florian Marciniak, harcmistrz, naczelnik Szarych Szeregów (1939-1943); zamordowany w lutym 1944 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen.

1944 - W Warszawie oddział dyspozycyjny "Pegaz" Kedywu Komendy Głównej AK dokonał nieudanego zamachu w Al. Szucha na SS-Sturmbannfuehrera Waltera Stamma, szefa warszawskiego gestapo i zastępcę komendanta Policji Bezpieczeństwa i SD Dystryktu Warszawskiego.

1945 - 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zajęła bazę niemieckiej marynarki wojennej w Wilhelmshaven, kończąc swój szlak bojowy przez północną Francję, Belgię i Holandię.

1945 - Armia Czerwona po długim oblężeniu zdobyła Festung Breslau.

1950 - W Krakowie urodził się Zbigniew Wodecki, piosenkarz, instrumentalista, kompozytor; znany m.in. z przebojów "Zacznij od Bacha" i "Chałupy welcome to", wykonawca piosenki w polskiej wersji filmu "Pszczółka Maja".

1972 - W Mysłowicach urodził się Artur Rojek, kompozytor, wokalista, autor tekstów, w latach 1992-2012 członek zespołu Myslovitz.

1975 - Premiera filmu "Zwycięstwo" w reżyserii Jerzego Passendorfera.

1982 - Stan wojenny: W Gdańsku utworzono podziemną Regionalną Komisję Koordynacyjną NSZZ "Solidarność".

1985 - Premiera filmu "Vabank II, czyli riposta" w reżyserii Juliusza Machulskiego.

1990 - Premiera filmu "Korczak" w reżyserii Andrzeja Wajdy.

2001 - W czasie pielgrzymki do Damaszku Jan Paweł II jako pierwszy papież odwiedził meczet.

2002 - W Warszawie zmarł Bronisław Pawlik, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, niezapomniany Rzecki z serialu "Lalka", znany również z ról w filmach "Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz", "Miś", a także seriali "Stawka większa niż życie", "Chłopi", "Kariera Nikodema Dyzmy", "Zmiennicy" i "Alternatywy 4".

2013 - W Częstochowie zmarła Maria Okońska, uczestniczka Powstania Warszawskiego, współpracownica kard. Stefana Wyszyńskiego, świadek składania przez Stefana kardynała Wyszyńskiego Jasnogórskich Ślubów Narodu, założycielka Instytutu Prymasa Wyszyńskiego.

2015 – W Poznaniu odsłonięto pomnik Ignacego Jana Paderewskiego.

7 maja

------

1763 - W Wiedniu urodził się książę Józef Poniatowski, bratanek króla Stanisława Augusta, generał, minister wojny i naczelny wódz wojsk Księstwa Warszawskiego; marszałek Francji.

1764 - W Warszawie rozpoczął obrady sejm konwokacyjny, który wprowadził szereg reform ustrojowych; uchwalił powstanie Komisji Skarbowej i Wojskowej, zlikwidował prywatne cła i myta, wprowadzając cło generalne, zniósł liberum veto w głosowaniach dotyczących spraw skarbowych, a także wprowadził zakaz przysięgania przez posłów na instrukcje poselskie.

1765 - Król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Świętego Stanisława.

1794 - W obozie pod Połańcem naczelnik insurekcji Tadeusz Kościuszko ogłosił uniwersał połaniecki - dokument dot. poprawy warunków życia chłopów, mający zachęcić ich do wstępowania do armii powstańczej.

1836 - W Piotrowicach urodził się Stanisław Koźmian, uczestnik Powstania Styczniowego; jeden z przywódców stronnictwa Stańczyków; krytyk, tłumacz, dyrektor teatru, reżyser, twórca tzw. szkoły krakowskiej.

1848 - W Ostródzie zmarł Gustaw Gizewiusz, duchowny ewangelicki, etnograf, mazurski działacz oświatowy, walczący o język polski w szkolnictwie; wybrany do parlamentu w Berlinie (1848); w 1946 r. na jego cześć Łuczany na Mazurach (niem. Loetzen) nazwano Giżyckiem.

1863 - Powstanie Styczniowe: rozpoczęła się trzydniowa, zwycięska dla Rosjan seria bitew pod Birżami na Litwie.

1867 - We wsi Kobiele Wielkie koło Radomska urodził się Władysław Reymont, pisarz, publicysta; autor m.in. powieści "Komediantka", "Ziemia obiecana" oraz "Chłopi", epopei życia polskiej wsi z przełomu XIX i XX wieku, za którą w 1924 r. otrzymał literacką Nagrodą Nobla.

1868 - W Łojewie na Kujawach urodził się Stanisław Przybyszewski, pisarz, poeta, dramaturg, publicysta.

1873 - W Krakowie rozpoczęła działalność Akademia Umiejętności (obecnie Polska Akademia Umiejętności).

1877 - W Warszawie urodziła się Stanisława Wysocka, aktorka, reżyserka teatralna, pedagog; wystąpiła m.in. w filmach "Jaśnie pan szofer", "Trędowata", "Dziewczęta z Nowolipek", "Granica", "Ludzie Wisły" i "Wrzos".

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Wojsko Polskie wspólnie z oddziałami ukraińskimi wkroczyło do Kijowa.

1923 - W Warszawie z inicjatywy m.in. Walerego Sławka i Aleksandra Prystora utworzono Instytut Badań Najnowszej Historii Polski; 15 listopada 1935 r. przemianowany na Instytut Józefa Piłsudskiego; w 1943 r. został reaktywowany na emigracji w Nowym Jorku i w 1947 r. w Londynie oraz w 2002 r. w Warszawie.

1930 - W Gliwicach urodził się Horst Bienek, niemiecki pisarz, autor czterotomowej "Kroniki górnośląskiej", na którą składają się "Pierwsza polka", "Światło września", "Czas bez dzwonów" oraz "Ziemia i ogień".

1943 - Ukazał się oficjalny komunikat o rozpoczęciu formowania w ZSRS 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki.

1945 – Pod Kuryłówką koło Leżajska na Podkarpaciu oddziały Narodowej Organizacji Wojskowej odparły trzy ataki sił NKWD. Sowieci stracili około 50 zabitych. Następnego dnia do Kuryłówki wkroczyła karna ekspedycja NKWD. Sowieci zamordowali osiem osób, spalono zabudowania wioski. Kilka tygodni po pacyfikacji Kuryłówki Komenda Okręgu NOW wypłaciła mieszkańcom wsi zapomogi, przeznaczając na nie część środków zdobytych w akcji ekspropriacyjnej na bank w Przemyślu, przeprowadzonej 26 czerwca 1945 r.

1945 - W kwaterze głównej gen. Dwighta D. Eisenhowera w Reims gen. Alfred Jodl, w obecności przedstawicieli czterech mocarstw alianckich, podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.

1951 - W Katowicach urodził się Ireneusz Dudek, muzyk, bluesman, kompozytor, wokalista, harmonijkarz, autor tekstów; założyciel Rawa Blues Festiwal.

1953 - W więzieniu w Sztumie zmarł kontradmirał Adam Mohuczy, organizator i komendant Szkoły Specjalistów Morskich w Tczewie; uczestnik kampanii polskiej 1939 r.; po II wojnie światowej pierwszy dowódca Marynarki Wojennej; w 1949 r. aresztowany przez władze komunistyczne i bezpodstawnie oskarżony o sabotaż, skazany na 13 lat pozbawienia wolności.

1966 - W Warszawie zmarł Stanisław Jerzy Lec, aforysta, poeta, satyryk.

1967 - W Warszawie zmarła prof. Maria Grzegorzewska, pedagog, założycielka i dyrektorka Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej oraz Państwowego Instytutu Nauczycielskiego w Warszawie.

1969 - W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Radosław Pazura, aktor, wystąpił m.in. w filmach "Szwadron", "Operacja Samum", "Popiełuszko. Wolność jest w nas", a także w serialu "Sfora".

1971 - Premiera filmu "Epilog norymberski" w reżyserii Jerzego Antczaka.

1977 - W Krakowie w niewyjaśnionych do dziś okolicznościach zginął Stanisław Pyjas, student Uniwersytetu Jagiellońskiego i współpracownik Komitetu Obrony Robotników (KOR); jego śmierć wstrząsnęła środowiskiem opozycji, podczas czarnej procesji 15 maja 1977 r. powołano Studencki Komitet Solidarności (SKS), który domagał się m.in. wyjaśnienia okoliczności śmierci S. Pyjasa.

1980 - Początek głodówki w kościele św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej na znak solidarności z uwięzionymi Mirosławem Chojeckim i Dariuszem Kobzdejem, głodującymi w więzieniach, oraz innymi więźniami politycznymi.

1980 - W Stalowej Woli urodził się Maciej Zakościelny, aktor, wystąpił m.in. w filmach "Tylko mnie kochaj", "Dlaczego nie!", "Serce na dłoni", a także w serialach "Kryminalni" i "Czas honoru".

1985 - W Warszawie zmarł Adam Bahdaj, prozaik, tłumacz, autor popularnych utworów dla młodzieży; w czasie II wojny światowej kurier tatrzański.

1994 - Premiera filmu "Śmierć jak kromka chleba" w reżyserii Kazimierza Kutza.

1999 - Premiera filmu "Operacja Samum" w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

2004 - W Iraku zginął Waldemar Milewicz, dziennikarz Telewizji Polskiej, reporter i korespondent wojenny.

2015 – W Warszawie zmarł Antoni Boratyński, jeden z najbardziej znanych ilustratorów książek dla dzieci, bajek i baśni oraz tomów poezji. Książki z jego ilustracjami ukazały się w Polsce i kilkunastu innych krajach.

8 maja

------

1254 – Prawdopodobnie po raz pierwszy wykonano pieśń "Gaude Mater Polonia" jako część oficjum "Historia gloriosissimi Stanislai" Wincentego z Kielczy, napisanego na kanonizację Stanisława ze Szczepanowa.

1468 - Został ochrzczony królewicz oraz przyszły arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski i biskup krakowski Fryderyk Jagiellończyk.

1551 - W Krakowie zmarła Barbara Radziwiłłówna, królowa Polski, żona Zygmunta II Augusta.

1779 - W Carskim Siole urodził się Konstanty Pawłowicz Romanow, w latach 1815-1830 naczelny wódz wojsk Królestwa Polskiego i faktyczny jego wielkorządca.

1808 – Zawarto umowę między Francją a Księstwem Warszawskim o przyjęciu na żołd francuski 8 tysięcy żołnierzy polskich.

1851 - W Poszawszu na Żmudzi urodził się Stanisław Witkiewicz, malarz, pisarz, krytyk i teoretyk sztuki, twórca stylu zakopiańskiego w architekturze.

1892 - W Stanisławowie urodził się Stanisław Sosabowski, generał WP, dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, która wzięła udział w największej w II wojnie światowej operacji powietrzno-desantowej sprzymierzonych; jej celem było opanowanie mostów na Renie w pobliżu holenderskiego Arnhem.

1900 - W Bronowie koło Łomży urodziła się Tola Mankiewiczówna, aktorka, piosenkarka; wystąpiła m.in. w filmach "Pani minister tańczy", "Manewry miłosne" i "Co mój mąż robi w nocy".

1913 - W Krakowie zainaugurowano Mistrzostwa Galicji w piłce nożnej.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: oddziały polskie dowodzone przez gen. Edwarda Śmigłego-Rydza zajęły Kijów.

1933 - Stanisław Skarżyński ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem z St. Louis w Senegalu do Maceió w Brazylii.

1940 - Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich pod dowództwem gen. Zygmunta Szyszko-Bohusza przypłynęła do norweskiego portu Harstad; polska formacja została włączona do alianckiego Korpusu Ekspedycyjnego walczącego z wojskami niemieckimi pod Narwikiem w Norwegii.

1943 - W czasie powstania w getcie warszawskim w otoczonym przez Niemców bunkrze przy ul. Miłej wraz z kilkudziesięcioma bojowcami popełnił samobójstwo komendant Żydowskiej Organizacji Bojowej Mordechaj Anielewicz.

1943 - W czasie powstania w getcie warszawskim zginął Władysław Szlengel, poeta, autor piosenek i utworów satyrycznych.

1943 - Stacjonujący w Puszczy Nalibockiej oddział sowieckiej i żydowskiej partyzantki wymordował 128 polskich mieszkańców miejscowości Naliboki.

1945 - Na żądanie Stalina została powtórzona kapitulacja Niemiec: W Karlhorst, na przedmieściach Berlina, marszałek Georgij Żukow o godz. 22.30 przyjął bezwarunkową kapitulację niemieckich sił zbrojnych od feldmarszałka Wilhelma Keitla; w Moskwie, ze względu na dwugodzinną różnicę czasu, był już 9 maja.

1947 - Funkcjonariusze UB zatrzymali rotmistrza Witolda Pileckiego, oficera ZWZ-AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce przez Niemców do Auschwitz, aby zdobyć informacje o obozie; po ucieczce z Auschwitz walczył w Powstaniu Warszawskim; w 1948 r. został przez władze komunistyczne skazany na śmierć i stracony.

1952 - Najwyższy Sąd Wojskowy na tajnej rozprawie przeciwko tzw. kierownictwu konspiracji Wojsk Lotniczych skazał sześciu oficerów na karę śmierci; czterech spośród nich walczyło w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie; wszyscy skazani zostali rozstrzelani.

1953 - Episkopat Polski przyjął memoriał będący odpowiedzią na ataki wymierzone w Kościół katolicki oraz na próby jego podporządkowania komunistycznym władzom; w ostatnich słowach pisma biskupi stwierdzali: "Rzeczy Bożych na ołtarzu cesarza składać nam nie wolno. Non possumus! (Nie możemy)".

1955 - W Warszawie zmarł Kazimierz Wajda, aktor radiowy i filmowy, odtwórca roli Szczepcia - jednego z lwowskich batiarów w filmach "Włóczęgi" i "Będzie lepiej".

1972 - W Londynie zmarł Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik WP, polityk, publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; poseł na Sejm (1922-1938), senator i marszałek Senatu (1938-1939).

1976 - W Warszawie urodził się Zygmunt Miłoszewski, pisarz, publicysta, współautor scenariuszy filmowych; autor m.in. powieści "Uwikłanie", "Ziarno prawdy", "Gniew" i "Bezcenny".

1989 - Ukazał się pierwszy numer "Gazety Wyborczej".

2005 - W Warszawie zmarła Małgorzata Lorentowicz, aktorka, odtwórczyni m.in. roli Radczyni w "Weselu" Andrzeja Wajdy, znana także z serialu "W labiryncie" oraz filmu "Cudzoziemka" Ryszarda Bera.

2010 - Nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk mianowany został przez papieża Benedykta XVI metropolitą gnieźnieńskim i prymasem Polski.

2020 – W Warszawie zmarł Włodzimierz Niderhaus, wieloletni dyrektor Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych, inicjator i producent wielu filmów. Od 2000 r. do 2017 r. był członkiem Rady Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, a od 2005 r. do 2008 r. - jej sekretarzem.

2022 – W Lublinie zmarł prof. Waldemar Paruch, socjolog, działacz społeczny, szef rządowego Centrum Analiz Strategicznych w latach 2018-2019.

2022 – W Paryżu zmarł Ludwik Lewin, korespondent Polskiej Agencji Prasowej w Paryżu, dziennikarz, poeta, pisarz, korespondent wojenny.

9 maja

------

1573 – We wsi Kamień pod Warszawą zakończyło się zbieranie głosów w pierwszej w wolnej elekcji, w wyniku której wybrano na króla Henryka Walezego.

1794 - Insurekcja Kościuszkowska: W Warszawie powieszeni zostali z wyroku sądu kryminalnego przywódcy konfederacji targowickiej: biskup inflancki Józef Kazimierz Kossakowski, hetman wielki koronny Piotr Ożarowski, marszałek Rady Nieustającej Józef Ankwicz i hetman polny litewski Józef Zabiełło.

1831 - Powstanie Listopadowe: polskie oddziały pokonały Rosjan w bitwie pod Firlejem.

1842 - W Paryżu zmarł Karol Kniaziewicz, generał, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r. i Powstania Kościuszkowskiego; oficer Legionów Polskich, dowódca Legii Naddunajskiej; w kampanii rosyjskiej 1812 r. dowódca dywizji, walczył pod Smoleńskiem, Możajskiem i nad Berezyną; podczas Powstania Listopadowego stał na czele Misji Polskiej w Paryżu.

1907 - Na stokach warszawskiej Cytadeli stracony został przez władze carskie Henryk Baron, członek Organizacji Bojowej PPS.

1915 - W bitwie pod Arras wziął udział Legion Polski, tzw. bajończycy walczący u boku Francji przeciwko Niemcom.

1935 - W Częstochowie urodziła się Halina Poświatowska, poetka, autorka m.in. zbiorów wierszy "Hymn bałwochwalczy", "Dzień dzisiejszy", "Oda do rąk".

1936 - Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej o sprawowaniu zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi i organizacji naczelnych władz wojskowych w czasie pokoju.

1945 - Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły na teren niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof; od września 1939 r. do KL Stutthof trafiło w sumie ok. 110 tys. więźniów; liczbę ofiar obozu szacuje się na około 65 tys., spośród których ok. 28 tys. stanowiły osoby pochodzenia żydowskiego.

1951 - W Lublinie urodził się Janusz Krupski, historyk, działacz opozycji demokratycznej, współtwórca podziemnego ruchu wydawniczego; działacz Solidarności; w latach 2000-2006 wiceprezes IPN, od 2006 r. szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych; zginął w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.

1966 - W telewizji rozpoczęto emisję serialu "Czterej pancerni i pies" w reżyserii Konrada Nałęckiego.

1971 - W Katowicach otwarto halę widowiskowo-sportową Spodek.

1987 - W Warszawie w Lesie Kabackim rozbił się samolot PLL LOT Ił-62 M "Kościuszko"; katastrofy nikt nie przeżył - zginęły 183 osoby.

1989 - W telewizji nadana została pierwsza audycja wyborcza Studia "Solidarność".

2000 - Premiera filmu "Cud purymowy" w reżyserii Izabelli Cywińskiej.

2006 - W Warszawie zmarł Jerzy Ficowski, poeta, eseista, tłumacz, znawca kultury cygańskiej, twórczości Brunona Schulza i ludowej poezji żydowskiej; autor publikacji "Cyganie polscy", "Cyganie na polskich drogach", "Regiony wielkiej herezji"; autor tekstów popularnych piosenek jak "Bajka o cygańskim królu" czy "Jadą wozy kolorowe".

2012 - W Warszawie zmarł Andrzej Czeczot, grafik, autor rysunków satyrycznych, twórca filmów animowanych.

2013 - W Warszawie zmarł Cezary Chlebowski, żołnierz AK, pisarz, publicysta, historyk; autor książek "Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie", "Wachlarz", "Bez pokory".

2013 - W Warszawie zmarł prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz, historyk, varsavianista, żołnierz AK, odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

10 maja

------

1034 - Zmarł Mieszko II, król Polski w latach 1025-31; w 1031 r. utracił władzę na rzecz księcia Bezpryma; powrócił na tron w 1032 r., zmuszony był jednak uznać zwierzchnictwo cesarza i zrezygnować z królewskiego tytułu.

1520 - W Karnkowie koło Włocławka urodził się Stanisław Karnkowski, od 1581 r. arcybiskup gnieźnieński, prymas; jeden z przywódców kontrreformacji w Polsce.

1537 - Zmarł Andrzej Krzycki, poeta, humanista, dyplomata; arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski.

1667 - W Warszawie zmarła Ludwika Maria Gonzaga, polska królowa; w 1646 r. poślubiła Władysława IV Wazę; po jego śmierci w 1649 r. wyszła za mąż za jego brata - Jana II Kazimierza Wazę.

1789 - W Warszawie przy Nowym Świecie wzniósł się pierwszy w Polsce balon z pasażerami, który pilotował Jean Pierre Blanchard; po 45 minutach balon wylądował w Białołęce.

1820 – W Królestwie Polskim zawieszono wolność zgromadzeń i zakazano działalności masonerii.

1846 - W Petersburgu zmarł książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, minister przychodów i skarbu Królestwa Polskiego (1821-1830), inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i Banku Polskiego.

1863 - Powstanie Styczniowe: Tymczasowy Rząd Narodowy przekształcił się w Rząd Narodowy; wprowadzono nową pieczęć okrągłą z tarczą herbową z wizerunkiem Orła, Pogoni i Archanioła Michała, zwieńczoną jagiellońską koroną oraz napisem "Rząd Narodowy. Równość Wolność Niepodległość".

1874 - W Przemyślu urodził się Mojżesz Schorr, historyk, orientalista, rabin; współzałożyciel i rektor Instytutu Nauk Judaistycznych w Warszawie.

1887 - W Stambule zmarł Marian Langiewicz, generał, dyktator Powstania Styczniowego.

1915 - W Warszawie urodziła się Zofia Korbońska, żołnierz Armii Krajowej, działaczka Polonii Amerykańskiej; żona Delegata Rządu na Kraj Stefana Korbońskiego.

1921 - W Astrachaniu urodził się Wieńczysław Gliński, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie oraz Teatrem Narodowym; wystąpił m.in. w filmach "Kanał", "Kapelusz pana Anatola", "Orzeł", "Romans Teresy Hennert"; żołnierz Armii Krajowej, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

1922 - W Pucku rozpoczęły działalność Warsztaty Remontowe Marynarki Wojenne, przeniesione w 1927 r. do Gdyni, a następnie przekształcone w Stocznię Marynarki Wojennej.

1926 - Wincenty Witos po raz trzeci objął stanowisko premiera, tworząc centroprawicowy rząd oparty na koalicji PSL "Piast", Związku Ludowo-Narodowego, Chrześcijańskiej Demokracji i Narodowej Partii Robotniczej; cztery dni później, w konsekwencji zamachu przeprowadzonego przez marszałka Józefa Piłsudskiego, gabinet Witosa ustąpił.

1933 - Zgromadzenie Narodowe ponownie wybrało Ignacego Mościckiego na urząd prezydenta RP.

1933 - Powołano rząd Janusza Jędrzejewicza.

1939 - W Poznaniu urodził się Witold Woyda, szermierz, zdobywca dwóch złotych medali na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 r. - w turnieju indywidualnym i drużynowym; wielokrotny medalista mistrzostw świata.

1940 - Niemcy zaatakowały Holandię, Belgię i Luksemburg; był to początek ofensywy wojsk niemieckich we Francji.

1940 - W Wielkiej Brytanii powołano rząd jedności narodowej z Winstonem Churchillem na czele.

1946 - W Rybniku urodził się Piotr Paleczny, pianista.

1947 - W Warszawie zmarł Juliusz Osterwa, aktor, reżyser i reformator teatru, twórca "Reduty".

1952 - Wprowadzona została reglamentacja cukru i słodyczy.

1964 - Na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Treblince odsłonięto pomnik-mauzoleum, upamiętniający blisko 900 tys. Żydów, którzy zostali tam zamordowani przez Niemców.

1977 - Powstało Biuro Interwencyjne KSS KOR, które przez ponad cztery lata udokumentowało kilkaset przypadków łamania praw człowieka przez władze PRL; biuro prowadzili Zofia i Zbigniew Romaszewscy.

1981 - Początek wizyty delegacji NSZZ "Solidarność" na czele z Lechem Wałęsą w Japonii.

1988 - Strajk w Stoczni Gdańskiej został przerwany - bez zawarcia porozumienia; protestujący w zwartym pochodzie, w milczeniu opuścili stocznię i udali się do kościoła św. Brygidy.

1989 - Lech Wałęsa odebrał w Strasburgu Europejską Nagrodę Praw Człowieka.

1992 - We Wrocławiu zmarł Andrzej Waligórski, poeta, satyryk, wieloletni pracownik wrocławskiej rozgłośni Polskiego Radia, jeden z twórców "Studia 202", współtwórca i autor kabaretu "Elita".

1996 - Premiera filmu "Pułkownik Kwiatkowski" w reżyserii Kazimierza Kutza.

2015 - W Polsce odbyło się I tura wyborów prezydenckich; do drugiej tury przeszli Andrzej Duda i Bronisław Komorowski.

2020 – Z powodu trwającej epidemii koronawirusa nie odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich.

11 maja

----------

1573 - Pod Warszawą we wsi Kamień zakończyła się pierwsza wolna elekcja, w czasie której szlachta wybrała królem Polski Henryka Walezego, syna króla Francji Henryka II.

1830 - W Warszawie przed Pałacem Staszica na Krakowskim Przedmieściu uroczyście odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika.

1838 - W Wilnie zmarł Jędrzej Śniadecki, chemik, lekarz, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, prezes Towarzystwa Naukowego Lekarskiego.

1895 - We Lwowie urodził się Jan Parandowski, prozaik, eseista, tłumacz, znawca kultury starożytnej Grecji i Rzymu.

1911 - W Warszawie zostało zarejestrowane Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Królestwie Polskim.

1918 - I wojna światowa: Pod Kaniowem wojska niemieckie rozbiły i zmusiły do kapitulacji II Korpus Polski dowodzony przez gen. Józefa Hallera.

1919 – W Krakowie rozpoczęła działalność Krakowska Szkoła Pilotów, jedna z pierwszych wojskowych szkół lotniczych w Polsce.

1924 - Powstał Polski Związek Żeglarski.

1926 - Zamach majowy: W rejonie Rembertowa zakończyła się koncentracja oddziałów wojskowych wiernych marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu.

1929 - W Warszawie urodził się Jerzy Jarocki, reżyser teatralny; do jego najwybitniejszych spektakli należą inscenizacje dramatów Tadeusza Różewicza: "Wyszedł z domu", "Stara kobieta wysiaduje", "Na czworakach", "Pułapka"; do kanonu przeszły również reżyserowane przez niego sztuki Witkacego: "Matka" i "Szewcy" oraz Sławomira Mrożka: "Tango", "Rzeźnia", "Garbus", "Pieszo", "Portret".

1941 - W Warszawie urodził się Andrzej Rottermund, historyk sztuki, muzealnik, w latach 1991-2015 dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie.

1943 - W Warszawie urodził się Jan Englert, aktor, reżyser, wieloletni rektor warszawskiej PWST; dyrektor artystyczny Teatru Narodowego w Warszawie; wystąpił m.in. w filmach "Sól ziemi czarnej", "Perła w koronie", "Akcja pod Arsenałem", "Magnat", "Wielka wsypa", "Katyń", "Tatarak", "Tajemnica Westerplatte", a także w serialach "Kolumbowie", "Polskie drogi", "Lalka", "Rodzina Połanieckich", "Dom" i "Czas honoru".

1943 - W Warszawie urodził się Wojciech Karpiński, historyk idei, krytyk literacki, historyk sztuki.

1944 - Pierwsze natarcie 2 Korpusu Polskiego na Monte Cassino.

1944 - W Berlinie podczas bombardowania zginął Leon Kozłowski, archeolog, prof. Uniwersytetu Lwowskiego; działacz BBWR, parlamentarzysta, minister reform rolnych (1930-1932); premier RP w latach 1934-35; w czasie II wojny światowej więziony przez NKWD; od 1941 r. w armii gen. Władysława Andersa, z której zbiegł na stronę niemiecką, zgłaszając chęć kolaboracji; internowany przez Niemców.

1945 – Zakończyła się operacja praska, ostatni epizod II wojny światowej w Europie. W ostatniej ofensywie przeciwko siłom III Rzeszy wzięła udział 2 Armia Wojska Polskiego.

1955 - W Wielopolu Skrzyńskim podczas wyświetlania filmu przez objazdowe kino w szkolnym baraku wybuchł pożar, w wyniku którego zginęło 56 osób, w większości młodzież i dzieci.

1958 - W Łazienkach Królewskich w Warszawie odsłonięto zrekonstruowany po wojnie pomnik Fryderyka Chopina.

1960 - W okolicy Buenos Aires izraelscy agenci z Mosadu porwali Adolfa Eichmanna, nazistowskiego zbrodniarza, byłego szefa wydziału żydowskiego w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), "mordercę zza biurka", odpowiedzialnego za śmierć milionów Żydów; Eichmann skazany został w Izraelu na karę śmierci i powieszony w 1962 r.

1961 - Premiera filmu "Ludzie z pociągu" w reżyserii Kazimierza Kutza.

1971 - We Wrocławiu zmarł Rafał Wojaczek, poeta, prozaik.

1972 - W Warszawie urodził się Jan Ołdakowski, współtwórca i dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.

1980 - W Mediolanie Władysław Kozakiewicz ustanowił rekord świata w skoku o tyczce, osiągając wynik 572 cm.

1982 - Stan wojenny: W Poznaniu pobity został 19-letni Piotr Majchrzak, uczeń Technikum Ogrodniczego, który w wyniku obrażeń zmarł kilka dni później; według rodziny wylegitymowany i pobity został przez patrol ZOMO.

2001 – Oddano do użytku stacje metra warszawskiego Świętokrzyska i Ratusz Arsenał.

2005 - W Warszawie zmarł Oskar Hansen, architekt, malarz, rzeźbiarz, profesor warszawskiej ASP.

2010 - W Warszawie zmarł Maciej Kozłowski, aktor Teatru Narodowego w Warszawie; znany m.in. z ról w filmach "Miasto prywatne", "Nic śmiesznego", "Ogniem i mieczem", "Wiedźmin" i "Psy".

2022 – Zmarła Maryna Miklaszewska, dziennikarka, pisarka, działaczka opozycji niepodległościowej. W stanie wojennym usunięta z pracy w Polskim Radiu, współpracowała z drugim obiegiem wydawniczym oraz podziemnym Radiem Solidarność.

12 maja

-------

1364 - Król Kazimierz III Wielki ogłosił akt fundacyjny Akademii Krakowskiej - najstarszej polskiej uczelni, w 1817 r. przemianowanej na Uniwersytet Jagielloński.

1670 - W Dreźnie urodził się przyszły król Polski August II Mocny z dynastii Wettinów.

1781 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę greckokatolickiej cerkwi i monasteru Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Warszawie.

1817 - W Warszawie otwarta została pierwsza na ziemiach polskich Giełda Papierów Wartościowych.

1834 - W Bernie powstała Młoda Polska, organizacja niepodległościowa, głosząca hasła wolności, równości i braterstwa.

1890 - W Gdowie koło Myślenic urodził Michał Grażyński, uczestnik powstań śląskich, wojewoda śląski (1926-39), przewodniczący ZHP (1931-39).

1919 – W Warszawie rozpoczęła działalność Francuska Szkoła Pilotów, jedna z pierwszych wojskowych szkół lotniczych w Polsce.

1920 - W mieście Bruntal na Śląsku Czeskim urodziła się Irena Anders, ps. artystyczny Renata Bogdańska, aktorka, artystka rewiowa, pieśniarka, działaczka polonijna w Wielkiej Brytanii; żona gen. Władysława Andersa.

1926 - Początek zamachu majowego: spotkanie marszałka Józefa Piłsudskiego z prezydentem RP Stanisławem Wojciechowskim na moście ks. Józefa Poniatowskiego w Warszawie.

1933 - W Warszawie urodziła się Zofia Kucówna, aktorka, pedagog, autorka wspomnień; występowała m.in. w warszawskim Teatrze Powszechnym, Teatrze Ateneum, Teatrze Narodowym i Teatrze Współczesnym; znana również jako wykonawczyni piosenek Agnieszki Osieckiej oraz piosenek z "Kabaretu Starszych Panów", m.in. "Kaziu, zakochaj się".

1935 - W Belwederze w Warszawie o godz. 20.45 zmarł Marszałek Józef Piłsudski.

1935 - Gen. Edward Śmigły-Rydz objął stanowisko generalnego inspektora Sił Zbrojnych.

1936 - W Wilnie na cmentarzu na Rossie, w kwaterze wojskowej z wojny polsko-bolszewickiej, pochowano sprowadzone z Sugint na Litwie prochy

Marii z Billewiczów Piłsudskiej - matki marszałka Józefa Piłsudskiego oraz jego serce.

1940 - Zbrodnia Katyńska: Wyruszyły ostatnie transporty śmierci oficerów polskich z Kozielska do Katynia i ze Starobielska do Charkowa.

1942 - W KL Auschwitz II-Birkenau Niemcy zamordowali 1500 Żydów z Sosnowca.

1942 - W Krakowie urodził się Adam Bujak, fotografik, autor licznych albumów zdjęciowych poświęconych papieżowi Janowi Pawłowi II.

1943 - W proteście przeciwko obojętności świata wobec Zagłady narodu żydowskiego członek Rady Narodowej RP w Londynie Szmul Zygielbojm popełnił samobójstwo.

1943 - W nocy z 12 na 13 maja miał miejsce sowiecki nalot na Warszawę; według komunikatu niemieckiego zginęło około 150 osób.

1946 - Konsekracja Stefana Wyszyńskiego na biskupa lubelskiego.

1946 - W Łodzi urodził się Daniel Libeskind, architekt, autor m.in. projektu Muzeum Żydowskiego w Berlinie, Muzeum Felixa Nussbauma, Imperial War Museum North w Manchesterze, a także wieżowca Złota 44 w Warszawie.

1948 - W więzieniu mokotowskim w Warszawie wykonano wyrok śmierci na ppłk. Stanisławie Kasznicy, ostatnim komendancie głównym NSZ.

1967 - W Warszawie urodził się Paweł Althamer, rzeźbiarz, performer, autor instalacji i filmów wideo.

1967 - Zmarł Wojciech Zamecznik, grafik, autor plakatów, fotografik.

1968 - W Drezdenku urodził się Jacek Braciak, aktor, wystąpił m.in. w filmach "Edi", "Róża", "Drogówka", "Pod Mocnym Aniołem", "Wołyń", a także w serialach "Glina" i "Rodzinka.pl".

1970 - W Londynie zmarł gen. Władysław Anders, organizator i dowódca Armii Polskiej w ZSRS, a następnie 2 Korpusu Polskiego; od lutego do maja 1945 r. pełnił obowiązki Naczelnego Wodza; pochowany na cmentarzu Monte Cassino.

1971 - W Gdańsku urodziły się pięcioraczki.

1981 - Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność".

1983 - W Tampico w Meksyku urodziła się Alicja Bachleda-Curuś, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach "Syzyfowe prace", "Pan Tadeusz", "Wrota Europy" i "Bitwa pod Wiedniem".

1985 - W Warszawie zmarł Bohdan Wodiczko, dyrygent, pedagog; kierownik artystyczny i pierwszy dyrygent Filharmonii Narodowej w Warszawie; kierownik artystyczny filharmonii w Rejkiawiku; dyrektor artystyczny i pierwszy dyrygent Opery Warszawskiej; dyrygent Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach; dyrektor i kierownik artystyczny Teatru Wielkiego w Łodzi.

1990 - Powstało Porozumienie Centrum; przewodniczącym partii wybrany został Jarosław Kaczyński.

1992 - W Himalajach zaginęła Wanda Rutkiewicz, wybitna himalaistka, która jako trzecia kobieta i pierwsza Europejka stanęła na wierzchołku najwyższego szczytu świata - Mount Everest.

1994 - Premiera filmu "Trzy kolory. Czerwony" w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

2006 - Sejm przyjął ustawę powołującą Centralne Biuro Antykorupcyjne.

2008 - W Warszawie zmarła Irena Sendlerowa, działaczka społeczna; w czasie II wojny światowej szefowa wydziału dziecięcego Rady Pomocy Żydom "Żegota"; udzieliła pomocy 2,5 tys. dzieci żydowskich, wywożąc je z warszawskiego getta i ukrywając w polskich rodzinach, w sierocińcach oraz klasztorach.

2011 – W Warszawie zmarł Piotr "Stopa" Żyżelewicz, perkusista, członek zespołów Armia, Izrael, Voo Voo i 2Tm2,3, Brygada Kryzys, Moskwa.(PAP)

szuk/ aszw/